Ekspozycja w fotografii podwodnej

Termin "ekspozycja" możemy traktować dosłownie, jako wystawienie na działanie światła - tak jak ekspozycja ciała na promienie słoneczne. Wiemy, że efekt działania promieni słonecznych na skórę zależy od ich intensywności, czasu działania i wrażliwości skóry. Z takimi samymi parametrami mamy do czynienia w fotografii.

Intensywność światła docierającego do materiału światłoczułego zależy od jego źródła, ale również od wartości przysłony, którą ograniczamy ilość światła przechodzącego przez obiektyw aparatu. Przysłona działa jak źrenica oka i jak sama nazwa wskazuje, częściowo przysłania soczewki obiektywu (począwszy od ich brzegów w kierunku środka). Przysłanianie powoduje więc, że do materiału światłoczułego dociera mniej światła oraz - dodatkowy efekt - obiektyw staje się doskonalszy optycznie, a obraz ostrzejszy. Kolejne wartości przysłony (4 - 5,6 - 8 - 11 - 16 - 22) oznaczają otwory przepuszczające dwa razy mniej światła niż dla poprzedniej wartości.

Dla dociekliwych:

Pełna postać w jakiej podawana jest wartość przysłony to np. 1:5,6 lub F:5,6. Tak zwykle podawany jest maksymalny otwór przysłony obiektywu (określany też jako jasność obiektywu). Jasność obrazu tworzonego przez obiektyw zależy od średnicy soczewek, które tworzą ten obraz (to reguluje przysłona), ale i od odległości obiektywu od płaszczyzny obrazu - o tym decyduje ogniskowa. Wartość przysłony oznacza naprawdę stosunek wykorzystywanej średnicy pierwszej soczewki obiektywu do ogniskowej obiektywu. Ogniskową oznaczamy przez F, stąd F:5,6. Na przykład: dla obiektywu o ogniskowej 40 mm, przysłona 4 oznacza, że średnica otworu, przez który wpada światło ma 1 cm. Dla obiektywu o ogniskowej 200 mm i takiej przysłony, średnica musi już wynosić 5 cm.

To tłumaczy też kolejne wartości z szeregu przysłon. Aby otwór przysłony przepuszczał dwukrotnie mniej światła, musi mieć dwukrotnie mniejszą powierzchnię. Powierzchnia zależy od drugiej potęgi średnicy, a więc średnica musi być podzielona przez pierwiastek z dwóch (w przybliżeniu 1,41). Sprawdźmy, że:
1:4 : 1,41 = 1:5,64 (w przybliżeniu 1:5,6)
Tak samo otrzymujemy kolejne wartości z szeregu przysłon. W celu oszczędności miejsca na skalach przysłon oraz zwięzłości komunikacji, podaje się tylko mianowniki rzeczywistych wartości przysłon.

Czas naświetlenia reguluje migawka - urządzenie dopuszczające światło do materiału światłoczułego przez określony czas, zwykle krótki. W fotografii podwodnej najczęściej korzysta się z czasów naświetlenia: 1/30, 1/60 i 1/125 sekundy.

Trzecim parametrem jest czułość materiału światłoczułego. Może to być czułość filmu zakładanego do aparatu - podana przez producenta lub ustawiona na aparacie cyfrowym czułość matrycy. Czułość uważana za standardową i najczęściej stosowana to 100 ISO/ASA. Inne często stosowane czułości to 50 i 400 ISO/ASA. Wartości te wprost określają czułość - materiał o czułości 100 ISO/ASA jest dwa razy czulszy (wymaga dwa razy mniej światła) niż materiał o czułości 50 ISO/ASA.

W zależności od warunków świetlnych i czułości materiału możemy dobrać parę - przysłona i czas migawki, dla której ekspozycja - naświetlenie materiału - będzie właściwe. W efekcie uzyskamy poprawnie naświetlone zdjęcie - nie będzie ono ani za jasne, ani za ciemne. Zmiana jednego parametru zmieni ekspozycję. Jeżeli skrócimy czas migawki lub zwiększymy przysłonę o jedną działkę, otrzymamy zdjęcie ciemniejsze - niedoświetlone o jedną działkę. Jeśli czas migawki wydłużymy lub zmniejszymy liczbę przysłony - otrzymamy zdjęcie prześwietlone o jedną działkę. Jest to właściwie graniczna wartość błędu naświetlenia - prześwietlenie lub niedoświetlenie o dwie działki oznacza praktycznie zepsucie zdjęcia.

Bardziej zaawansowane aparaty wspomagają nas w ustawieniu parametrów ekspozycji. W najprostszych rozwiązaniach dioda widoczna w celowniku sygnalizuje niedoświetlenie. Na ten sygnał trzeba zwiększać otwór przysłony lub wydłużać czas naświetlania, aż dioda zgaśnie. Takie rozwiązanie występuje w aparatach Sea & Sea MX-10 i II-Ex.

W aparacie Nikonos 5 mamy już do dyspozycji tryb automatyczny z preselekcją przyslony. Oznacza to, że użytkownik ustawia przysłonę, a aparat dobiera odpowiedni czas naświetlania.

W lustrzankach oraz niektórych aparatach cyfrowych mamy również do dyspozycji automatykę z preselekcją czasu - użytkownik wybiera czas naświetlania, a aparat dobiera automatycznie odpowiednią wartość przysłony. Całkowicie zwalnia z myślenia automatyka programowa - aparat sam ustawia obydwa parametry. Wszystkie te tryby przedstawia tabelka:

M ang. manual tryb manualny przysłonę i czas naświetlenia ustawia użytkownik
A ang. aperture preselekcja przysłony użytkownik wybiera przysłonę, aparat automatycznie dobiera czas naświetlenia
T ang. time preselekcja czasu naświetlenia użytkownik wybiera czas naświetlenia, aparat automatycznie dobiera przysłonę
P ang. program automatyka programowa aparat automatycznie ustawia przysłonę i czas naświetlenia

Strona powstała: 10 marca 2005
Ostatnie zmiany: 28 marca 2005

Theme by Danetsoft and Danang Probo Sayekti inspired by Maksimer