Podczas nurkowania tkanki organizmu nasycają się gazem obojętnym do poziomu wyższego niż normalny dla warunków powierzchniowych. Nasycanie się oznacza rozpuszczanie większej ilości gazu na skutek wyższego ciśnienia otoczenia (prawo Henry'ego). W nurkowaniach nitroksowych tym gazem obojętnym jest azot.
Podczas wynurzania następuje spadek ciśnienia i prężność azotu rozpuszczonego w tkankach staje się wyższa od ciśnienia parcjalnego azotu w mieszaninie oddechowej w płucach - rozpoczyna się odsycanie. Prężność azotu rozpuszczonego w tkankach może też przekroczyć wartość ciśnienia otoczenia - pojawi się przesycenie. Jeśli przesycenie przekroczy pewną wartość graniczną, w tkankach i we krwi mogą powstać pęcherzyki gazu obojętnego - powodują one chorobę dekompresyjną.
Aby to nie nastąpiło, należy wstrzymać wynurzanie (spadek ciśnienia). Odsycanie spowoduje stopniowy spadek prężności gazu obojętnego i po pewnym czasie będzie można wznowić wynurzanie bez obawy przekroczenia przesycenia krytycznego. W ten sposób do profilu wynurzenia wprowadza się przystanki dekompresyjne.
Celem teorii dekompresji jest takie prowadzenie dekompresji (wynurzania), aby nie powstawały szkodliwe pęcherzyki gazu obojętnego. W celu obliczania ilości gazu rozpuszczonego w tkankach, organizm człowieka upraszcza się do kilku-kilkunastu przedziałów tkankowych, a obliczenia prowadzi się zgodnie z modelem dekompresyjnym. Celem dekompresji jest, aby w żadnym przedziale tkankowym nie powstało przesycenie większe od krytycznego.
Sposoby wyznaczania dekompresji (profilu wynurzania):
tabele dekompresyjne (powietrzne lub nitroksowe) - przed nurkowaniem lub na bieżąco pod wodą
komputery nurkowe (powietrzne lub nitroksowe) - przed nurkowaniem lub na bieżąco pod wodą
uproszczone metody obliczeń do przeprowadzenia w głowie lub na kartce (np. minimum deco lub ratio deco) - przed nurkowaniem lub na bieżąco pod wodą
programy komputerowe - profil oblicza się przed nurkowaniem i zapisany realizuje podczas nurkowania